Luật Bảo hiểm Xã hội 2014： Quyền lợi và Nghĩa vụ của Người lao động

Tổng quan về Luật Bảo hiểm Xã hội 2014

Bảo hiểm xã hội là một trong những chính sách an sinh xã hội quan trọng của nhà nước, nhằm đảm bảo cuộc sống cho người lao động khi họ nghỉ hưu, ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, hoặc khi không may mất khả năng lao động. Luật Bảo hiểm Xã hội 2014 là văn bản pháp lý quy định cụ thể về chế độ, chính sách bảo hiểm xã hội, bảo vệ quyền lợi của người lao động và người sử dụng lao động. Luật này được Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam khóa XIII, kỳ họp thứ 8 thông qua ngày 20 tháng 11 năm 2014 và có hiệu lực từ ngày 01 tháng 01 năm 2016.

Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội

Điều 2 Luật Bảo hiểm Xã hội 2014 quy định đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bao gồm:

Người lao động là công dân Việt Nam thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam theo hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc từ đủ 03 tháng trở lên.

Người lao động tự nguyện tham gia bảo hiểm xã hội.

Người sử dụng lao động theo quy định của pháp luật.

Nhà nước có chính sách khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Các chế độ bảo hiểm xã hội

Luật Bảo hiểm Xã hội 2014 quy định các chế độ bảo hiểm xã hội bao gồm:

1. Chế độ hưu trí

Người lao động tham gia bảo hiểm xã hội đủ điều kiện về tuổi đời và thời gian đóng bảo hiểm xã hội được hưởng lương hưu khi nghỉ hưu. Tuổi đời để hưởng lương hưu đối với lao động nam là đủ 60 tuổi, đối với lao động nữ là đủ 55 tuổi. Thời gian đóng bảo hiểm xã hội để hưởng lương hưu đối với lao động nam là 20 năm, đối với lao động nữ là 15 năm.

2. Chế độ tử tuất

Khi người lao động tham gia bảo hiểm xã hội chết thì thân nhân của họ được hưởng trợ cấp mai táng và trợ cấp tuất hằng tháng hoặc một lần.

3. Chế độ ốm đau

Người lao động tham gia bảo hiểm xã hội khi ốm đau được hưởng trợ cấp ốm đau, bao gồm số ngày nghỉ việc do ốm đau và số tiền trợ cấp cho mỗi ngày nghỉ việc. Thời gian tối đa hưởng chế độ ốm đau trong một năm là 30 ngày đối với người lao động làm việc trong điều kiện bình thường và 40 ngày đối với người lao động làm việc trong điều kiện nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm.

4. Chế độ thai sản

Lao động nữ tham gia bảo hiểm xã hội khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi được hưởng chế độ thai sản, bao gồm trợ cấp thai sản, nghỉ việc hưởng chế độ thai sản và bảo hiểm xã hội khi nghỉ việc.

5. Chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp

Người lao động tham gia bảo hiểm xã hội khi bị tai nạn lao động hoặc mắc bệnh nghề nghiệp được hưởng chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, bao gồm trợ cấp y tế, trợ cấp một lần hoặc hằng tháng, cấp phương tiện trợ giúp sinh hoạt, dụng cụ chỉnh hình; phục hồi chức năng; đào tạo, bồi dưỡng, giới thiệu việc làm; hỗ trợ học văn hóa, học nghề và các chế độ khác.

Mức đóng và phương thức đóng bảo hiểm xã hội

Mức đóng bảo hiểm xã hội được quy định tại Điều 85 Luật Bảo hiểm Xã hội 2014. Mức đóng này được tính trên tiền lương, tiền công tháng của người lao động. Cụ thể, mức đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc vào quỹ hưu trí và tử tuất là 22%; mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện vào quỹ hưu trí và tử tuất là 22% trên mức thu nhập tháng do người lao động tự chọn nhưng thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn.

Về phương thức đóng bảo hiểm xã hội, Điều 86 Luật Bảo hiểm Xã hội 2014 quy định, người sử dụng lao động đóng bảo hiểm xã hội một lần cho người lao động trước khi giải quyết thủ tục xuất cảnh. Đối với người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam theo hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới 01 năm, người sử dụng lao động đóng bảo hiểm xã hội một lần cho người lao động trước khi giải quyết thủ tục xuất cảnh hoặc kết thúc hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc.

Đối với người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam theo hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc có thời hạn từ đủ 01 năm trở lên, người sử dụng lao động đóng bảo hiểm xã hội theo tháng hoặc theo quý cho người lao động.

Quyền và nghĩa vụ của người tham gia bảo hiểm xã hội

Người tham gia bảo hiểm xã hội có quyền và nghĩa vụ theo quy định tại Điều 4 Luật Bảo hiểm Xã hội 2014, cụ thể như sau:

Quyền của người tham gia bảo hiểm xã hội bao gồm:

Được cấp sổ bảo hiểm xã hội và số bảo hiểm xã hội.

Được hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật.

Được thông tin về chính sách, pháp luật bảo hiểm xã hội và tình hình, kết quả đầu tư quỹ bảo hiểm xã hội.

Khiếu nại, tố cáo, khởi kiện về bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật.

Các quyền khác theo quy định của pháp luật.

Nghĩa vụ của người tham gia bảo hiểm xã hội bao gồm:

Đóng bảo hiểm xã hội đầy đủ, đúng thời hạn.

Thực hiện các thủ tục hưởng chế độ bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật.

Bảo quản sổ bảo hiểm xã hội.

Các nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.

Quyền và nghĩa vụ của cơ quan bảo hiểm xã hội

Cơ quan bảo hiểm xã hội có quyền và nghĩa vụ theo quy định tại Điều 5 Luật Bảo hiểm Xã hội 2014, cụ thể như sau:

Quyền của cơ quan bảo hiểm xã hội bao gồm:

Yêu cầu người sử dụng lao động, người lao động, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến bảo hiểm xã hội.

Kiểm tra, thanh tra việc thực hiện pháp luật về bảo hiểm xã hội.

Xử lý vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội theo thẩm quyền.

Các quyền khác theo quy định của pháp luật.

Nghĩa vụ của cơ quan bảo hiểm xã hội bao gồm:

Thực hiện chế độ, chính sách bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật.

Cung cấp thông tin về chính sách, pháp luật bảo hiểm xã hội và tình hình, kết quả đầu tư quỹ bảo hiểm xã hội cho người lao động, người sử dụng lao động và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan.

Giải quyết khiếu nại, tố cáo, khởi kiện về bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật.

Thực hiện chế độ báo cáo, công khai tài chính và các nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.